Tags: belasting, burn-out, uitputting, veranderkunde

Kan je als organisatie burn-out zijn?

Persoonlijk vond ik een burn-out altijd iets voor de mindere goden onder ons. Dat dit mij nu overkwam, was iets dat ik nooit had verwacht, en wat mijn zelfbeeld behoorlijk op zijn grondvesten deed schudden.

Nadat ik dertien jaar lang met hart en ziel als consultant, (interim)manager en change manager bij verschillende profit en not-for-profit organisaties had gewerkt, raakte ik burn-out. Persoonlijk vond ik een burn-out altijd iets voor de mindere goden onder ons. Dat dit mij nu overkwam, was iets dat ik nooit had verwacht, en wat mijn zelfbeeld behoorlijk op zijn grondvesten deed schudden. Na enige tijd begon ik met onderzoeken hoe een energiek, onconventionele en slimme dame als ik zo’n enorm cranky ol’ bitch was geworden.

Organisatieburn-out?

Merkwaardig genoeg viel me tijdens die zoektocht met name op dat de symptomen van mijn burn-out erg leken op de cultuuraspecten van verschillende organisaties waar ik werkzaam voor was geweest: cynisch, humorloos, perfectionistisch, futloos, rigide, enorme drang naar controle en ga zo maar door. Wat betekende dat? Lieve hemel, zou je als organisatie burn-out kunnen zijn? En zou dezelfde wijze waarop bij mij de diagnose burn-out werd vastgesteld, kunnen worden gebruikt voor een organisatie? En herstel van een burn-out, hoe doe je dat dan als organisatie?

Invloed manager op burn-out

Ieder mens brengt zichzelf mee naar het werk. Verdriet, stress thuis en onbewuste angsten komen dus ook mee naar kantoor en bepalen doorgaans voor een deel de gemaakte keuzes. Daarmee wordt de organisatie sterk bepaald door het (pathologische) gedrag van leidinggevenden. Als de manager of leidinggevende bepaalde ’’ongezonde’ trekken vertoont, zien we die al gauw terug in de organisatie. En dit kan bij anderen in de organisatie tot angst, stress of depressiviteit leiden. Zo blijkt ook uit onderzoek. Babiak en Hare deden al meerdere onderzoeken naar psychopathie binnen organisaties, Maccoby (2003) schreef een fascinerend boek over narcisme en leiderschap, en Manfred Kets de Vries staat onder meer bekend om zijn onderzoek naar de autoritaire leider en de effecten hiervan op de organisatie. Ook introduceerde Joost Kampen een nieuwe wijze waarop we naar organisaties kunnen kijken, met zijn boek ’’Verwaarloosde organisaties’ waarin hij verwaarlozing vanuit de orthopedagogiek als metafoor gebruikt.

Burn-out van een organisatie

Graag gebruik ik de metafoor ’’burn-out’ bij de diagnose van organisaties. De term burn-out geeft duidelijke invalshoeken om naar niet functionerende organisaties te kijken en geeft aanknopingspunten voor veranderkundige interventies. Er is tenslotte al veel onderzoek naar burn-out gedaan. Dat maakt het mogelijk om de vertaling te maken naar organisatie-interventies. Burn-out is ook nog eens een veel voorkomende ziekte, die als maatschappelijk probleem momenteel steeds groter lijkt te worden. Volgens een rapport van het Centraal Bureau voor de Statistiek heeft één op de acht Nederlanders last van burn-outklachten. Dat is veel. Heel veel.

Burn-out in de psychiatrie

Burn-out kan gezien worden als een basale stoornis die uiteindelijk optreedt bij iedereen die wordt blootgesteld aan chronische, oncontroleerbare stress. Dit ontstaat wanneer een persoon voortdurend bezig is met potentieel gevaar en onbekende bedreigingen. Het is een even constante als nutteloze waakzaamheid die het gevolg is van een overmaat aan stress. En dat betekent dwangmatig eindeloos in mentale kringetjes ronddraaien en niet in staat zijn te stoppen. Je kunt je voorstellen dat het onvermogen om te ontspannen en uit de mentale kringetjes te stappen belangrijke zaken als leren, sociale interactie, vernieuwing, creativiteit en plezier vreselijk belemmert.

Uit veld- en experimenteel onderzoek blijkt dat wanneer de belasting blijft bestaan, de waakzaamheid omslaat naar een uitputtingstoestand. Hierdoor verminderen de cognitieve functies en emotionele betrokkenheid. Dit proces naar uitputting voltrekt zich als een langzame, psychische erosie ten aanzien van het werk. Er is sprake van een steeds negatievere werkattitude ten opzichte van de omgeving, waarbij cynisme en onverschilligheid steeds nadrukkelijker worden. Daarnaast ontstaat steeds meer twijfel aan de eigen competentie en uiteindelijk wordt het werk een zich dagelijks herhalende, grote bron van stress. Dit proces wordt flink versneld door problemen in de privésituatie of grote veranderingen op het werk, zoals een reorganisatie. Er wordt dan in toenemende mate vanuit routine gewerkt, terwijl motivatie, aandacht voor details en creativiteit enorm afnemen. Burn-out is dus niet de eindtoestand van uitputting, maar het gehele proces.

Kenmerken burn-out organisatie

Burn-out in organisaties herken je aan cynisme, onverschilligheid of juist de enorme verbetenheid waarmee iets gedaan wordt, of het nu waarde toevoegt of niet. Teams die zo druk zijn met druk zijn, zonder betrokkenheid bij het waarom. Leidinggevenden die opgeslokt worden door lijstjes, kpi’s, processen en procedures en die niet meer in staat zijn creativiteit op te brengen. Een burn-out organisatie toont zich door een volledig gebrek aan durf, innovatie, licht en lucht.

Tags: belasting, burn-out, uitputting, veranderkunde
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.
Ook Interessante Artikel

Bezoeker!

Community Leden

Alle Leden >>>

Artikelen & Blogs

WORD LID

Met HRcommunity maken we het werkveld iedere dag een stukje beter en mooier. Meld je gratis aan als lid, maak verbinding, haal én breng kennis, maak je eigen ledenprofiel, connect met andere leden en meer.

PUBLICEER

Heb je een uniek en interessant artikel geschreven en denk je dat deze interessant kan zijn voor de leden van HRcommunity? Stuur deze dan in via het formulier en wij gaan er mee aan de slag.

ADVERTENTIE