PostTraumatische Groei : Een positieve blik op burn-out

Positieve blik?

Aan het woord positief denk je meestal niet bij mensen die een burn-out of allerlei soorten ellende beleven. En toch kan dat. Heel goed zelfs. Want juist tijdens moeilijke momenten in iemands leven zijn de mogelijkheden tot ontwikkeling bijzonder groot. Hoe? Door PostTraumatische Groei (PTG) te realiseren.

Groeien door tegenslag

Kun je een moeilijke periode in je leven gebruiken om te groeien? Ja, dat kan! In de wetenschap heet dat fenomeen PostTraumatische Groei. Dat klinkt voor veel mensen als een groot begrip, vooral door het woord trauma. Maar het is belangrijk om te weten dat trauma een subjectief begrip is. Behalve over fysiek letsel, waarvoor het woord ook gebruikt wordt, kan het ook gaan over emotioneel ingrijpende situaties of belevingen. Trauma hoeft niet ’’groot’ te zijn en het verschilt per persoon wat als trauma wordt ervaren. Zo is het dus mogelijk dat voor de één het verliezen van een baan een traumatische gebeurtenis is en dat voor een ander misschien wel een feestje is, omdat hij of zij bijvoorbeeld met een regeling de kans grijpt om beter passend werk te krijgen of om voor zichzelf te beginnen.

PTG gaat over ’’what doesn’t kill you makes you stronger’.

Ingrijpende gebeurtenissen kunnen je leven compleet op de kop zetten. Of het nu het krijgen van een levensbedreigende ziekte is, het meemaken van een burn-out, of het zien gebeuren van een vreselijk ongeluk. Het is veelal heftig en ingrijpend. Daar bestaan vooral negatieve beelden over. Maar ze kunnen je levensloop uiteindelijk ook in positieve zin compleet transformeren. Je kunt het bij mensen herkennen als ze erover praten alsof hun leven in ’’stukjes’ is gedeeld, zoals: ’’Sinds mijn ongeluk ben ik een ander mens, ik geniet veel meer van het leven’, ’’Na mijn herstel van kanker weet ik wat echt belangrijk is in het leven’ en ’’Mijn wereld stortte in toen ik mijn baan verloor, maar achteraf is dat het beste wat me in mijn leven is overkomen’.

Kortom: PTG verwijst naar emotionele groei en positieve psychologische veranderingen als gevolg van worstelen met tegenslag. Dit resulteert in een hoger niveau van functioneren, waardoor mensen een hogere kwaliteit van leven ervaren dan voorheen. Iets traumatisch meemaken, heeft grote invloed op hoe je in het leven staat. Je kijk op de wereld, op jezelf en op jezelf in de wereld kan zo radicaal veranderen dat je in zekere zin een nieuwe wereld betreedt. PTG leidt dan ook tot transformatie, wat betekent dat veranderingen blijvend zijn en je ’’er sterker en wijzer uitkomt’.

PostTraumatische Groei en burn-out

Er is veel onderzoek gedaan naar PTG bij allerlei soorten negatieve ervaringen en ziekten, maar er was nog geen onderzoek naar PTG bij mensen die een burn-out hebben gehad. En wat de invloed van het realiseren van PTG betekent voor het functioneren op het werk. Greet heeft wetenschappelijk onderzoek gedaan naar medewerkers die een burn-out hebben gehad, maar hier volledig van zijn hersteld, om na te gaan in hoeverre deze medewerkers verschillen in de mate van bevlogenheid ten opzichte van medewerkers zonder burn-outverleden. Daarnaast werd onderzocht in hoeverre PTG de mate van bevlogenheid en resterende burn-outklachten beïnvloedt.

De resultaten van dit onderzoek waren verrassend en bieden een positief perspectief voor mensen die een burn-out hebben (gehad).

Resultaten

De belangrijkste bevindingen van het onderzoek zijn:

• Gemiddeld gezien zijn bij medewerkers die een burn-out hebben gehad de scores op de burn-outmetingen hoger (door restklachten) dan bij medewerkers die geen burn-out hebben gehad.
• Medewerkers die een burn-out hebben gehad, zijn net zo bevlogen als medewerkers die geen burn-out hebben gehad.
• De mate van PTG beïnvloedt de scores van bevlogenheid positief en de scores van burn-out negatief. Dus hoe hoger de scores op PTG, hoe meer bevlogen iemand is en hoe minder burn-outrestklachten er zijn. Of zelfs geen restklachten!

PostTraumatische Groei en HRM

Met name het laatstgenoemde resultaat is een nieuw inzicht in zowel de HRM-wereld als in de wetenschap. Dat betekent namelijk dat medewerkers die PTG weten te realiseren helemaal niet met restklachten uit hun burn-out hoeven te komen (in een volgend artikel geven we aan wat voor mogelijkheden je hebt om hieraan bij te dragen). En dat ze niet voor altijd op hun grenzen hoeven te passen en wel degelijk hun vroegere niveau van functioneren kunnen bereiken. Sterker nog: ze kunnen er zelfs van groeien, zijn krachtiger en levenswijzer.

Dat betekent nogal wat voor zowel mensen die een burn-out hebben (gehad), als voor de organisaties waarvoor ze werken. Dat biedt namelijk compleet nieuwe mogelijkheden. Zoals bijvoorbeeld:

• Als medewerkers een burn-out hebben, is er een positief toekomstperspectief, wat helpt bij het herstel- en groeiproces.
• Door het streven naar het bereiken van PTG bestaat een heel andere focus tijdens het herstelproces, namelijk gericht op herstel én op groei. Dat maakt het proces minder zwaar.
• Medewerkers die daadwerkelijk PTG weten te realiseren, zijn daadkrachtigere personen met meer veerkracht dan ooit tevoren. Het zijn medewerkers die in elke organisatie uiteindelijk tot de toppers behoren.
• Door PTG te bereiken, herkennen en ontwikkelen medewerkers hun gekende en ongekende talenten. Ze zijn daardoor anders en veel breder inzetbaar en functioneren optimaal.

Bovenstaande lijst is niet bedoeld om een uitputtende lijst te zijn. Dat lukt zelfs niet eens, omdat PTG een vorm van omdenken is, waardoor je totaal anders met moeilijke periodes in het leven kunt omgaan.

Tot slot

Het wordt hoog tijd om radicaal anders te gaan kijken naar medewerkers die een burn-out hebben (gehad). Wij willen daarom het begrip PTG bekender maken dan PTSS. Waarom? Omdat PTG een positief perspectief biedt na ’’ellende’. En dat bespoedigt en versterkt het herstel. Het kan veel mensen die stagneren door psychische- of emotionele klachten echt uit het moeras trekken. Van groot belang dus.

In volgende artikelen gaan wij dieper in op het fenomeen PTG. Bijvoorbeeld wat PTG kan betekenen bij andere psychisch-emotionele klachten, zoals overspannenheid, depressie, laag zelfbeeld, rouw en aangrijpende ontslagsituaties. Hierin worden tips gegeven wat jij vanuit jouw rol kunt doen in de begeleiding van medewerkers met psychische of emotionele klachten. En hoe je daarin kunt bijdragen aan het realiseren van PTG.

Wil je alvast een beetje nader kennismaken met PTG? Dan kun je op onze website de PTG Vragenlijst invullen. De ervaring leert dat mensen die in een moeilijke periode zitten het invullen van de vragenlijst als positief ervaren. Door het invullen krijgen ze een beeld van op welke gebieden ze al gegroeid zijn en welke groeimogelijkheden er nog zijn. Dat is een veel positiever perspectief dan te kijken naar alleen herstelmogelijkheden.

Literatuur

• Bannink, F. (2014). Posttraumatisch succes. Amsterdam: Pearson.
• Joseph, S. (2012). De kracht van tegenslag. Utrecht: A.W. Bruna.
• Tedeschi, R., Shakespeare-Finch, J., Taku, K., & Calhoun, R. (2018). Posttraumatic Growth, Theory, Research and Applications. New York: Routledge.
• Semeijn, J., van Ruysseveldt, J., Vonk, G., van Vuuren, T., In flight again with wings that were once broken; effects of post-traumatic growth and personal resources on burnout recovery, International Journal of Workplace Health Management, In press

Dit artikel is geschreven door Greet Vonk en Anja Jongkind. Zij werken sinds 2013 samen binnen Et Emergo, waar ze zich richten op PostTraumatische Groei. Anja werkte in haar praktijk als therapeut en later als coach al vanuit deze uitgangspunten.