Geen zelfreflectie
Stressklachten zijn al jarenlang beroepsziekte nummer 1. Het bijzondere aan stress is dat hoe meer stress je hebt, hoe minder je de stress als ernstig herkent. Het deel van de hersenen dat voor zelfreflectie zorgt, raakt namelijk als eerste beschadigd bij langdurige stress. Dat maakt het voor veel mensen lastig om stress zelf te herkennen.
Waarom het belangrijk is stress tijdig te herkennen? Omdat psychisch verzuim niet alleen veel ellende veroorzaakt op individueel niveau, maar ook voor organisaties bijzonder kostbaar is. “Werknemers verzuimen steeds vaker en langer: inmiddels gemiddeld 4,5 maanden bij psychische klachten en 9,5 maand bij een burn-out. Daar zijn flinke kosten aan verbonden: een bedrijf met 1.000 werknemers maakt jaarlijks 9,1 miljoen euro aan kosten door psychisch verzuim, berekende TNO. Daarbij is het psychisch leed dat deze professionals moeten doormaken niet in geld uit te drukken. Hoog tijd dat bedrijven slimmer omgaan met psychisch verzuim door het effectiever te bestrijden en te voorkomen”, aldus Botman.
“Merk op: drie op de vier werknemers ziet een burn-out zelf niet aankomen”, vertelt Botman. “Het deel van de hersenen dat voor zelfreflectie zorgt, raakt namelijk als eerste beschadigd bij langdurige stress. Daarom ligt er voor leidinggevenden en collega’s een belangrijke taak weggelegd: zorg dat je gedragsveranderingen door langdurige stress op tijd signaleert en bespreekbaar maakt. Onderstaande indicatoren helpen je daarbij op weg. We weten allemaal dat voorkomen beter is dan genezen. Wie de torenhoge kosten en het persoonlijk leed dat gemoeid gaat met psychisch verzuim in acht neemt, weet dat het belangrijk is om ernstige stressklachten op de werkvloer te voorkomen. Monitor deze vier stress-indicatoren nauwlettend, zodat er met succes ingezet kan worden op preventiebeleid.”
1. Van vakantie naar vakantie
Merk je dat dat iemand vaak vakantiedagen opneemt om bij te komen? Of dat hij zich van vakantie naar vakantie sleept, maar niet uitgerust is als hij weer moet beginnen? Dan is diegene hard op weg om uit te vallen, want het laat zien dat de medewerker de stress niet meer krijgt ‘weg-gemanaged’. En dat is niet gezond. Van vakantie naar vakantie leven is dan ook een duidelijke indicator van overmatig stress.
2. Korter lontje
Iemand die langdurig stress ervaart, is vaak sneller geïrriteerd. Heeft een collega al langere tijd een korter lontje dan gebruikelijk? Dan ervaart iemand een ongezonde hoeveelheid stress. Dat is een goede indicator voor toekomstig en langdurig verzuim. Let dus goed op of iemand vaker aangebrand reageert dan normaal.
3. Besluiteloosheid
Langdurige stress zorgt voor een warboel in je hoofd en een gebrek aan relativeringsvermogen. Daardoor lijken kleine hobbels al grote bergen. Men kan daardoor chaotisch en besluiteloos worden. Een knoop doorhakken kan als een ware beproeving aanvoelen. Besluiteloosheid is een subtieler signaal voor toekomstige uitval.
4. Verslavingsgevoeligheid
Iemand die langdurig onder stress staat, kan de neiging hebben om te vluchten, bijvoorbeeld in overmatig gamen, drank of drugs. Neem je onder werktijd een alcohollucht waar bij een collega, dan is dat een overduidelijk signaal. Ook het vluchten in gamen of andere verslavingen is een duidelijk signaal. Schep een klimaat op de werkvloer waarin met dergelijke verslavingen aangeklopt kan worden bij de manager, bedrijfsarts of vertrouwenspersoon.
Wat kan je als manager of collega doen?
Herken stress op tijd
Verzuim door psychische klachten heeft nooit één oorzaak, maar komt altijd door een combinatie van factoren. Iemand heeft bijvoorbeeld thuis problemen, is perfectionistisch en ervaart op het werk weinig autonomie. Omdat te veel stress bij jezelf moeilijk te herkennen is, is het belangrijk dat collega’s en leidinggevenden de verschijnselen van te veel stress herkennen en aan de bel trekken. Zorg dat je dit met respect en geduld doet en wacht niet te lang. Nog te vaak vallen werknemers langdurig uit omdat ze te lang met stress rondlopen.
Help actief met hulp zoeken
Iemand met te veel stress vindt het lastig goed voor zichzelf te zorgen. Vaak biedt een organisatie verschillende initiatieven aan om vitaal te blijven werken, maar daar maken juist de werknemers met te veel stress geen gebruik van. Help iemand om een keuze te maken uit het aanbod. Zo hoeft iemand die al stress ervaart niet nóg meer zelf te regelen. Neem als werkgever of leidinggevende de regie, zodat vitaliteitsprogramma’s niet alleen aangeboden worden, maar ook echt gebruikt worden.
Reflecteer op je rol als leidinggevende
Managers zouden ook kunnen reflecteren op hun eigen rol. “Stel als leidinggevende eens de vraag of iemand wel het werk doet dat bij hem past en waar hij energie van krijgt. Komen taken en talent overeen? Wordt iemand, met al zijn talenten en beperkingen, volledig geaccepteerd en gezien? Worden problemen die de medewerker ervaart – en waar hij zelf niets aan kan doen – opgelost? Heeft de medewerker een mate van autonomie die bij hem past?
Meer weten?
Helpen deze inzichten je om psychisch verzuim effectiever te bestrijden? En ben je op zoek naar nog meer inzichten voor het effectief bestrijden van psychisch verzuim? Download dan nu de whitepaper van Happy Brain® Clinics: ‘Naar een optimaal beleid voor psychisch verzuim.’ Hier worden inzichten gedeeld die gebaseerd zijn op actuele neurowetenschappelijke en psychologische kennis, en die organisaties op weg helpen bij het slimmer voorkomen en verhelpen van deze vorm van uitval.
