Vitaliteit: stop met het gratis sportabonnement

Stop met het gratis sportabonnement

Nu de arbeidsmarkt opdroogt en het steeds lastiger is om goede medewerkers te vinden, zijn vitaliteit en duurzame inzetbaarheid misschien wel belangrijker dan ooit. Toch wordt er vaak maar wat aangerommeld, wordt er beleid opgesteld dat doelmatigheid mist en eerder bedoeld lijkt voor de beeldvorming dan voor het daadwerkelijk ondersteunen van de fysieke en mentale gezondheid van medewerkers.

Dankzij neuropsycholoog Erik Scherder is het voor de gemiddelde lezer wel duidelijk dat beweging ervoor zorgt dat onze hersenen fit blijven en we beter in staat zijn tot cognitieve vaardigheden als plannen, keuzes maken en zelfcontrole. Helemaal vreemd is het dan ook niet dat het zit-sta bureau populairder lijkt te worden, of dat er korting op sportabonnementen wordt gegeven. Sporten en voldoende bewegen blijven een verantwoordelijkheid van het individu zelf (zolang de werkgever het niet onmogelijk maakt), maar door het als werkgever te faciliteren is er wel winst te behalen. Over de manier waarop, zoals het eerdergenoemde aanbieden van korting op sportabonnementen, is wel nog wat verdieping mogelijk.

De cynicus zal opmerken dat het aanbieden van korting op sportabonnementen, of zelfs het aanbieden van gratis sportabonnementen, weinig zin heeft. De mensen die willen sporten, doen dat al. Of ze nou een gratis abonnement krijgen of niet. Een rapport van TNO uit 2012, genaamd Waarom werkgevers bewezen effectieve maatregelen wel of niet nemen: Eerste resultaten van een kwalitatief onderzoek herkent deze redenatie en probeert daar korte metten mee te maken. Zo schrijft de auteur: ‘Incidenteel wordt zelfs gezegd dat de werknemers die gebruik zullen maken van een sportabonnement juist degenen zijn die uit zichzelf ook al sporten. Er wordt echter niet geredeneerd dat deze sportieve en meer gezonde werknemers eerder voor een werkgever zullen kiezen die een sportabonnement aanbiedt.’[1] In de rest van het rapport staat overigens geen onderbouwing voor die alternatieve redenatie die werkgevers ook zouden kunnen aannemen. In mijn eigen ervaring als manager HR is een gratis sportabonnement ook geen reden voor werknemers om voor een bepaalde functie te kiezen. De meeste vragen gaan toch over traditionele onderwerpen als inhoud, uitdaging, verantwoordelijkheid, werktijden en salaris. Maar goed, de vraag is natuurlijk of een gratis sportabonnement voor gezondere medewerkers zorgt en meer vitaliteit?

Zorgt een gratis sportabonnement voor gezondere medewerkers en meer vitaliteit?

Het antwoord is een duidelijke nee.[2] Medewerkers zeggen wel dat ze zich gezonder zijn gaan gedragen, maar in de praktijk is dat met geen enkele meting terug te vinden. Ze zijn even zwaar en hun bloedglucose is vrijwel exact hetzelfde. In een ander onderzoek, dat één jaar voor het implementeren van een vergelijkbare interventie al was opgestart, bleek dat degenen die vrijwillig gingen sporten een jaar vóór de implementatie óók al gezonder leefden.[3]

De cynicus heeft gelijk.

Het aanbieden van sportabonnementen is zinloos, omdat bij veel mensen niet de mogelijkheid tot sporten het probleem is, maar de motivatie en het doorzettingsvermogen om te sporten. Met andere woorden, het draait bij vitaliteit om zelfcontrole.[4]

Nu is zelfcontrole goed te trainen.[5] Niet alleen is daardoor het starten aan een sportieve gewoonte makkelijker, maar een hoger niveau van zelfcontrole zorgt er ook voor dat diezelfde gewoonte makkelijker volgehouden wordt.[6] Het enige probleem is dat zelfcontrole gebaat is bij beweging.[7] Een Catch-22. Dat is waarom het wél goed werkt om sporten mogelijk te maken (of te promoten) op momenten dat het weinig zelfcontrole kost.[8] Of omdat zoveel mogelijk drempels zijn weggehaald, of omdat het eenvoudigweg mogelijk gemaakt wordt op een moment dat er nog geen groot beslag is gedaan op de beschikbare cognitieve energie. Wat dat precies is, hangt af van de specifieke situatie, dat is maatwerk. Maar er zijn mogelijkheden genoeg. Denk bijvoorbeeld aan een sportmoment met collega’s tijdens werktijd. Door het plaats te laten vinden tijdens werktijd wordt de drempel verlaagd en door het gezamenlijk met collega’s te doen ontstaat er sociale ondersteuning. Kies daarbij niet voor een activiteit die ver weg is, maar voor iets dat direct uitgevoerd kan worden. Bij voorkeur zelfs zichtbaar voor anderen, omdat dat kan stimuleren om ook mee te doen. Door er ook nog eens een ludieke component aan toe te voegen, wordt er nóg een extra drempel weggehaald. Probeer bijvoorbeeld eens een eenvoudige bootcampachtige sessie, waarbij deelnemers zelf om beurten een oefening bedenken.

Let wel; ludiek betekent niet dat er niet gezweet hoeft te worden! Zo’n sportmoment is juist een mooie gelegenheid om eigenschappen als weerbaarheid, zelfdiscipline en wilskracht te oefenen en natuurlijk te werken aan vitaliteit! En een goede zelfcontrole heeft weer effect op een hele reeks gezonde gedragingen, zoals stoppen met roken[9] of gezonder eten.[10]

Stop met beleid voor de bühne, het oplossen van symptomen of het opstellen van nieuw beleid alleen zodat er een mooi marketingstukje over geschreven kan worden. Kies voor diepgang en pak het probleem rondom vitaliteit bij de bron aan.

Bronnen:

[1] TNO, Houtman et al. (2012). Waarom werkgevers bewezen effectieve maatregelen wel of niet nemen: Eerste resultaten van een kwalitatief onderzoek

[1] Baicker, K. (2021, September). Do Workplace Wellness Programs Work?. In JAMA Health Forum (Vol. 2, No. 9, pp. e213375-e213375). American Medical Association.

[1] Jones, D., Molitor, D., & Reif, J. (2019). What do workplace wellness programs do? Evidence from the Illinois workplace wellness study. The Quarterly Journal of Economics, 134(4), 1747-1791.

[1] Hagger, M. S., Wood, C. W., Stiff, C., & Chatzisarantis, N. L. (2010). Self-regulation and self-control in exercise: The strength-energy model. International Review of Sport and Exercise Psychology, 3(1), 62-86.

[1] Smith, T., Panfil, K., Bailey, C., & Kirkpatrick, K. (2019). Cognitive and behavioral training interventions to promote self-control. Journal of Experimental Psychology: Animal Learning and Cognition, 45(3), 259-279.

[1] Pfeffer, I., & Strobach, T. (2018). Behavioural automaticity moderates and mediates the relationship of trait self-control and physical activity behaviour. Psychology & Health, 33(7), 925-940.

[1] Boat, R., & Cooper, S. B. (2019). Self-control and exercise: a review of the bi-directional relationship. Brain Plasticity, 5(1), 97-104.

[1] Hagger, M. S., Wood, C., Stiff, C., & Chatzisarantis, N. L. D. (2010). Self-regulation and self-control in exercise: The strength-energy model. International Review of Sport and Exercise Psychology, 3(1), 62-86.

[1] Weinberger, A. H., Pang, R. D., Ferrer, M., Kashan, R. S., Estey, D. R., Segal, K. S., & Esan, H. (2021). A novel smoking-specific self-control task: An initial study of feasibility, acceptability, and changes in self-control and cigarette smoking behaviors among adults using cigarettes. Psychology of Addictive Behaviors.

[1] Szabo, K., Piko, B. F., & Fitzpatrick, K. M. (2019). Adolescents’ attitudes towards healthy eating: The role of self-control, motives and self-risk perception. Appetite, 143, 104416.