Denken over de Arbeidsmarkt van (Over)Morgen

Het onderzoek naar de Arbeidsmarkt van (Over)Morgen is geïnitieerd door de NBBU in samenwerking Centraal Beheer Open, een samenwerking op tal van personeelsvraagstukken met diverse grote bedrijven, met de vraag of er indicaties zijn met betrekking tot de ontwikkeling van de arbeidsmarkt op langere termijn. 

Uitgevoerd door Leo Witvliet, emeritus hoogleraar Nyenrode.

Witvliet stelt vooraf dat toekomstvoorspellingen nimmer met zekerheid uitspraken gedaan kunnen worden, wel kan de invloed van plausibel geachte krachten zichtbaar gemaakt worden, bijvoorbeeld via het krachten of vectoren model van Lynda Gratton of de onderzoeken van het CPB. 

Zo is duidelijk zichtbaar uit de demografische gegevens, dat wij uit mogen gaan van een structureel tekort op de arbeidsmarkt (tot ongeveer 2050) en niet alleen in kwantitatieve zin, maar ook kwalitatief. Dit vanwege een structureel gebrek aan gericht onderwijs in de breedte en specifiek met betrekking tot het het ICT onderricht. En dit in relatie tot een heel duidelijke dominante kracht van technologische ontwikkeling, welke zeer ICT gericht is en op alle fronten van onze samenleving voelbaar zal worden. 

Geïnterviewde bedrijven die dit onderkennen beginnen zelf medewerkers op te leiden en de praktijk laat zien dat daar duurzame relaties uit kunnen ontstaan. De huidige methodes om personeel te werven werken niet meer, zo het zich laat aanzien en er zal uit een ander vaatje getapt moeten worden. 

Ontwikkelingen zijn zichtbaar. Het aangaan van op duurzaamheid gebaseerde relaties en verhoudingen (horizontalisering) binnen bedrijven zijn effectief. Humanisering van de arbeidsrelaties is een samenvatting van veel van dit soort ontwikkelingen (ontleend aan Robert Boulogne Achmea). 

Personeel is niet meer een ontmenselijkte resource, maar een mens dat met aandacht en respect (waardigheid) en vol vertrouwen tegemoet getreden moet worden. Dit vergt van HR een opnieuw doordenken van haar functioneren, naast beheer, een actieve rol in de ontwikkeling van medewerkers. Dit doordenken geldt voor iedereen en alles, in een wereld die getypeerd kan worden als ‘Vloeibaar’ (Liquid Modernity Zygmunt Bauman). 

Als er geen medewerkers te krijgen zijn, dan zul je moeten nadenken over de wijze waarop de productie nu georganiseerd is. Voorbeelden worden in dit onderzoek gegeven, bijvoorbeeld in de bouw, waar systeemintegratie en hoogwaardige ICT oplossingen een geheel nieuw productiemodel van huizen hebben opgeleverd. 

Ook onderwijs en zorg zullen hierover moeten nadenken en loskomen van versleten en achterhaalde ‘frameworks’. 

Het is dan ook een niet verbazend onderzoeksresultaat dat sectoren en bedrijven liever op sector- en bedrijfsniveau CAO-achtige afspraken maken, dan de op ‘one size fits all’ gebaseerde landelijke afspraken. De ondertitel van het onderzoek is dan ook ‘Een coulissenlandschap’. Zo laat dit onderzoek meerdere boven- en nu al zichtbare onderstromen zien, die op de een of andere manier hun invloed al hebben en met een zekere mate plausibiliteit een blijvende invloed zullen hebben. 

Een aanrader om dit onderzoek even door te nemen, in een tijd dat de film ‘Don’t look up’ de fatale consequenties laat zien, gelukkig met humor, als je voorbij gaat aan kennis van wat op ons af kan komen. 

P.S. In een discussie over dit rapport werden drie aandachtsgebieden genoemd voor modern HRM beleid, 1. de bedrijfseconomische, 2. de ontwikkeling en waardigheid van mensen en 3. de maatschappelijke opdracht.    

Download de whitepaper ‘Denken over de Arbeidsmarkt van (Over)Morgen’