Het verandervermogen van jouw organisatie

Our power as individuals is multiplied when we gather together as families, teams, and communities with common goals.? Susan Scott

Management als sociale kunst

Management is een sociale kunst. Het gaat er niet meer om mensen aan te sturen en te controleren, maar hen in beweging te laten komen, in lijn met de visie en missie van de organisatie. Als je daarvoor de juiste omstandigheden creëert, dan blijken mensen samen een wonderbaarlijk verandervermogen te bezitten. Wanneer dat vermogen optimaal de ruimte krijgt, worden organisaties wendbaar, veerkrachtig en energiek.

De term ‘verandervermogen’ kom je weinig tegen. Misschien heeft dat te maken met de behoefte aan controle waarmee zoveel managers zichzelf en hun medewerkers zo vaak pijnigen. Want ‘controleren’ staat haaks op ‘de ruimte geven’. Hoe dan ook: dit vermogen is misschien wel de belangrijkste eigenschap van organisaties, want in dat verandervermogen zit het verschil. Het is alleen niet tastbaar, zoals producten, computers en een wagenpark.

Verandervermogen

Er zijn twee soorten verandervermogen. Enerzijds het vermogen van een organisatie om te innoveren. Dat kan door te anticiperen op veranderingen in behoeftes of bestedingspatronen van de doelgroepen. Innovaties kunnen ook gericht zijn op het verbeteren van bepaalde productieprocessen of de manier waarop de organisatie functioneert. Anderzijds is er het reactievermogen waarmee een organisatie kan reageren op veranderingen, gebeurtenissen en ontwikkelingen. Dit kunnen zowel positieve veranderingen zijn – bijvoorbeeld een plotselinge toename van de vraag in de markt – als negatieve – zoals het terughalen van een product uit de winkels omdat het defecten bevat. Voorts kunnen veranderingen en gebeurtenissen zich in de buitenwereld afspelen of juist intern zijn – bijvoorbeeld een productielijn die het onverwachts begeeft of een hack van het ICT-systeem.

Onderscheidend zijn

Het is voor organisaties steeds moeilijker om zich op basis van productkenmerken en voordelen te onderscheiden. Door de snelheid van informatievoorziening zijn (potentiële) concurrenten altijd snel op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen. Bovendien zijn technologie, kennis en kapitaal in de afgelopen decennia steeds toegankelijker geworden, waardoor het voor concurrenten makkelijker is om innovaties te kopiëren. Daarnaast moeten organisaties zelf ook onderscheidend zijn; talent is schaars en kritisch bovendien, dus het is voor iedere organisatie belangrijk om zich te positioneren als aantrekkelijke werkgever. Maar ook dit onderscheidend vermogen dient gevoed te worden, want als je voorkeur wilt genieten als werkgever, dien je ervoor te zorgen dat jouw organisatie ook aantrekkelijk blijft.

Specifiek onderscheidend vermogen – merk, product, dienst, werkgeverschap – moet dus onderhouden worden, anders neemt het af. Het wordt bepaald door het vermogen van een organisatie om voortdurend te innoveren, te verbeteren en effectief om te gaan met verandering. Een organisatie heeft een ‘motor’ nodig die het onderscheidend vermogen voedt. Die motor is het verandervermogen van de organisatie – het vermogen om steeds te vernieuwen en te reageren op veranderingen.

De energie om te veranderen

En een motor heeft energie nodig om te draaien. Waar komt die energie vandaan? Niet van de plannen, structuren, processen of key performance indicators (KPI’s). Die zijn allemaal nodig, en er wordt in veel organisaties genoeg aandacht aan besteed, misschien soms iets te veel, en dat leidt af van waar het werkelijk om gaat: de mensen en hun onderlinge relaties. Zij creëren de energie en daadkracht die nodig zijn voor een optimaal verandervermogen.

Zoals ik aan het begin van deze nieuwsbrief schreef, is management een sociale kunst die draait om het scheppen van de voorwaarden die de mensen samen in beweging brengt, gedreven door een gedeelde ambitie. Dat kun je niet opleggen, ‘aansturen en controleren’ zou je kunnen zeggen. Groei gaat altijd van binnenuit uit: als je gras wilt laten groeien ga er ook niet aan trekken, maar zorg je voor de juiste voedingsbodem. Dat gras vindt vervolgens echt zijn weg wel. Moeiteloos!